animal brains

Toen ik vorige week aankwam op Hope North kwam er een uurtje later een safaribus met toeristen aanrijden …. Stuk of 18 …. uit Nederland ….?
Ze waren van een kerkelijke gemeenschap uit Amersfoort. Hadden ergens rond Kampala mee helpen bouwen aan een school ….
Ze stapten verward uit, niet snappend waarom hier geen hotel stond. Snappen ook niets van deze plek en waarom ze hierheen zijn gebracht om de nacht door te brengen. Er klinkt al snel geklaag.
Ben weet niet wat hij ermee aan moet.
Ik vertel mijn landgenoten over deze plek, over deze jongeren, over wat hen is overkomen. Het klagen stopt gelijk.
De groep opent zich voor deze situatie waarin ze zich zullen moeten schikken tot zonsopkomst.
Bella vertelt zijn geschiedenis.
Steef vertelt zijn geschiedenis.
De maan, het kampvuur en het simpele eten…..
De volgende ochtend stapt de groep weer in hun safaribus, diep onder de indruk, op weg naar twee dagen safari.
Gisteren met Sam deze situatie besproken op het kantoor in Kampala.
We gaan nu het script wat ik klaar had iets wijzigen. Als er na februari 2013 weer plots een bus met safaritoeristen opdoemt, vertellen we niet meer het verhaal van deze plek en deze jongeren, we gaan het spelen! En de reden is niet omdat de toeristen erom vragen want dan blijft alles in de slachtofferrol vastzitten. We gaan het spelen als ‘survivors’ en ‘teachers’. Vertel het publiek over ons brein: “Onze hersenen bestaan niet uit één maar uit tenminste twee delen. We hebben allemaal een ‘animal brain’ en een ‘human brain’. Als je je hersenen niet traint kom je vanzelf in je ‘animal brain’. En dan kunnen er dingen gebeuren die je niet gelooft maar waar zijn...we nu voor u gaan spelen…. Geen fantasie …. Echt gebeurt ….. want het is ons overkomen….”

Stevan (Steef) is één van mijn spelers. Hij weet waar ik het over heb. Hij was 12. Werd gepakt door de rebellen. Er was nog een jongen van 9 bij hem. De jongen van 9 werd gedwongen, waar iedereen bij stond, om seks te hebben met een vrouw die zijn moeder had kunnen zijn. Een enorme vernedering voor beiden.
De jongen faalt. Hij dreigt doodgeschoten te worden. Steef neemt het voor hem op en doet wat er gevraagd wordt. Dit was zijn ontgroening. Nu hoort hij erbij. De kapitein mag hem. Steef maakt promotie. Hij krijgt de leiding over een groep jongere kinderen en met hen moet hij dorpen leegroven en het voedsel naar het kamp brengen. Steef geeft vele malen bevel om te schieten. “But Martin, I never want to kill…”
Op één van hun tochten waden ze door een rivier. Steef laat zijn wapen in het water vallen en gaat ervandoor. Achterom kijkend ziet hij hoe de andere kinderen zijn voorbeeld volgen.
Uitgeput, na dagen zwerven, komt hij bij hutten. Mensen van zijn eigen stam. Ze bieden hem kip aan met rijst. Hij vertrouwt het niet want zo’n rijk ontvangst is niet gewoon voor de gebruiken van zijn stam. ‘s Nachts sluipt hij de hut uit en klimt in een top van een boom. Daar boven valt hij in slaap. Hij wordt wakker van stemmen. Rebellen maken ruzie met de vrouw. ‘Zij had toch een leider van hen die gevlucht was…. Waar is tie?’ Er wordt geslagen, er wordt geschoten. En Steef bidt tot God dat ze alsjeblieft niet omhoog kijken.
Als de stilte is teruggekeerd durft Steef zijn schuilplaats te verlaten.

Steef staat naast m’n busje op de wasplaats in Gulu. Op zo’n plek staan vier jongens per auto klaar om die te wassen.
Ik loop weg. Als ik honderd meter weg ben zie ik hoe Steef in het busje stapt, start, flink gas geeft en weg rijdt…. Achter hem 4 schreeuwende jongens. Hij stopt, zet hem in z’n achteruit en rijdt terug. De 4 beginnen als gekken te wassen.
Later vertelt Steef “Ze wilden 20.000 shilling. Ik bood 8.000. Toen ze weigerden ben ik weggereden.” De bus is nu gewassen … voor Steef z’n prijs.

Als ik Steef vertel over je ‘animal brain’ en ‘human brain’ weet hij precies wat ik bedoel. En wat je is overkomen, daarin kun je je leven lang blijven hangen als slachtoffer.
Maar je kunt de boel ook kantelen. Dan vertel je je verhaal niet meer als slachtoffer, omdat toeristen je verhaal zo graag willen horen…. Dan vertel je je verhaal als survivor …. En teacher ….

Tot slot nog éénmaal voor u op een rijtje over stichting Thot-Worldwide…
Het doel is dat er verhalen worden gespeeld ‘door slachtoffers voor slachtoffers’. Als er wordt gespeeld is er een win-win situatie. Geen geld maar wel hulp in de vorm van bv. een waterpomp of machine die voor heel de gemeenschap van nut is.
Boven Gulu ben ik een nieuwe vrouwengroep gestart. Thema wederom huiselijk geweld. Zij zullen na 40 keer spelen hun eigen pindaverwerkmachine verdiend hebben. Bij Hope North ligt het alleen nog iets anders. Daar is grote behoefte aan simpele en basale dingen. Zo heb ik dit keer gezorgd dat: twee ramen gerepareerd zijn, de klas'hokken' nu luiken en deuren hebben, medicijnen voor ontworming en dergelijken, kast voor de medicijnen, landbouwgereedschap en zaden + stekjes kunnen worden aangeschaft voor een leer en landbouwproject waardoor er meer variatie in voeding kan komen (het is nu pap en posjo met bonen zeven dagen van de week). En er worden twee shops gebouwd, één als medical care centre en de ander voor de studenten waar ze tegen zwaar gereduceerde prijzen hun spullen kunnen kopen voor hun dagelijkse verzorging. En als ze geen geld hebben dan is er ruilhandel. Bv. “als je dat stuk grond omhakt krijg je je zeep en je pond suiker, of medicijnen …...” Win – win. Anders wordt de ander lui en leert geen verantwoordelijk te nemen.
Tot slot gaan 15 docenten een training krijgen in December. De training heet Aflateen en de inhoud bestaat uit drama, samenwerkingsoefeningen en het opzetten van een kleine business die iets bijdraagt aan de verbetering van deze wereld. Daarna zullen alle docenten de studenten hierin gaan begeleiden.
Op mijn verlanglijstje staan verder nog: meer kasten, waterzuiverings-installaties ( nu is het water uit de pomp soms bruin van de modder), meer medicijnen (om ook de omgeving rond Hope North te kunnen voorzien) regenjassen, oude telefoons of laptops die het nog prima doen maar niet meer gebruikt worden…….
En het gaat niet altijd om geld, of materialen, alleen al het feit dat u mee wilt denken om een verschil te maken, hoe klein ook, is van grote waarde!
Dank voor het volgen van mijn log,
Uw correspondent uit Oeganda,
Maarten